Η επίκληση του Ονόματος του Ιησού ως Πνευματική πορεία.

«Και κατισχύσω αυτούς εν Κυρίω Θεώ αυτών, καιεν τω ονόματιαυτού κατακαυχήσονται» (Ζαχαρ. 10,12).

Η επίκληση του Ονόματος του Ιησού μπορεί να είναι απλά ένα επεισόδιο στη πνευματική μας πορεία (επεισόδιο, ετυμολογικά, σημαίνει κάτι το όποιον συμβαίνει καθ’ οδόν). Ή μπορεί να είναι για μας μία οδός,μία πνευματική οδός μεταξύ άλλων. Ή μπορεί να είναι ηοδός,η πνευματική οδός, την οποίαν οριστικώς και κυρίως (εάν όχι αποκλειστικά) εκλέγουμε, Με άλλα λόγια, η επίκληση του Ονόματος μπορεί να είναι για εμάς μία παροδική πράξη, μία προσευχή, την οποίαν χρησιμοποιούμε μερικές φορές και κατόπιν την αφήνουμε γι’ άλλους· ή -περισσότερο από μία πράξη- μπορεί να είναι μία μέθοδος, που συνεχώς χρησιμοποιούμε, αλλά πάντως μαζί με άλλους τύπους και μεθόδους προσευχής– ή μπορεί να είναι η μέθοδος, γύρω από την οποίαν τελικά κτίζουμε και οργανώνουμε ολόκληρη την πνευματική μας ζωή. Το παν εξαρτάται από την προσωπική κλήση μας, από τις περιστάσεις και τις δυνατότητες. Εδώ ενδιαφερόμαστε μόνο για τους «αρχαρίους», για εκείνους, που επιθυμούν ν’ αποκτήσουν την πρώτη ιδέα γι’ αυτή την προσευχή καιτην πρώτην επαφή με το Άγιον Όνομα, και επίσης για εκείνους, οι οποίοι, αφού είχαν αυτή την πρώτην επαφή, επιθυμούν να εισέλθουν «στην οδόν του Ονόματος». Εκείνοι οι οποίοι είναι ήδη ικανοί να χρησιμοποιούν την επίκληση του Ονόματος ως μια μέθοδο ή ως τη μόνη μέθοδο, δεν έχουν ανάγκη των συμβουλών μας.

Δεν πρέπει να έλθουμε στην επίκληση του Ονόματος διά μέσου κάποιας φαντασιοπληξίας ή αυθαίρετης αποφάσεώς μας. Πρέπει να κληθούμε σ’ αυτή,να οδηγηθούμε σ’ αυτήναπό τον Θεό. Εάν προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε την επίκληση του Ονόματος σαν την κύρια πνευματική μας μέθοδο, αυτήη εκλογήθα πρέπει να γίνει από πειθαρχία σε μία ειδικότερη κλήση. Μία πνευματική πράξη, και πολύ περισσότερο με πνευματικό σύστημα, βασιζόμενα σε μία απλή ιδιοτροπία, θα εξαφανιστούν οικτρά. Με αυτό τον τρόπο θα πρέπει να κινηθούμε προςτο Όνομα του Ιησού με την καθοδήγηση του Αγ. Πνεύματος· τότε η επίκληση του Ονόματος θα είναι μέσαεμας καρπός του Πνεύματος.

Δεν υπάρχειαλάνθαστο σημείο, για να διαπιστώσουμε ότι έχουμε κληθεί για την οδό του Ονόματος. Μπορεί να υπάρχουν μερικές ενδείξεις αυτής της κλήσεως, τις οποίεςθα ’πρεπε να σκεφθούμε ταπεινά και προσεκτικά. Εάν αισθανόμαστε έλξη από την επίκληση του Ονόματος, εάν αυτήη πράξη προκαλεί σε μας μία αύξηση αγάπης,καθαρότητας, πειθαρχίας και ειρήνης,εάν η χρήση άλλων προσευχών μας φαίνεται κάπως δύσκολη, μπορούμε λογικά να υποθέσουμε, ότι η οδός του Ονόματος είναι ανοικτή σεμας.

Όποιος αισθάνεται την έλξη της οδού του Ονόματος θα ’πρεπε να είναι προσεκτικός να μην υποτιμήσει άλλους τύπους προσευχής. Ας μη λέμε: «η επίκληση του Ονόματος είναι η άριστη προσευχή». Η άριστη προσευχή για τον καθένα είναι η προσευχή: προς την οποίαν αυτός ή αυτήκινούνται από το Άγ. Πνεύμα, όποια και αν είναι η προσευχή. Αυτόςο οποίος χρησιμοποιεί την επίκληση του Ονόματος, πρέπει επίσης να αναχαιτίσει τον πειρασμό μιας απερίσκεπτης και άκαιρης προπαγάνδας γι’ αυτό τον τύπο της προσευχής. Ας μη σπεύσουμε να πούμε στο Θεό: «Διηγήσομαι τοόνομά σου τοις αδελφοίς μου», εάν δεν μας έχει ειδικά εμπιστευθεί αυτή την αποστολή. Θα έπρεπε μάλλον να φυλάμε ταπεινά τα μυστικά του Κυρίου.

Ό,τι μπορούμε να πούμε με νηφαλιότητα καιειλικρίνεια είναι το εξής: Η επίκληση του Ονόματος του Ιησού απλοποιεί και ενοποιεί την πνευματική μας ζωή. Καμία προσευχή δενείναι απλούστερη από αυτήτην «μονολεκτική προσευχή», στην οποία το Άγιον Όνομα αποτελεί το επίκεντρο ολόκληρηςτης ζωής. Περίπλοκες μέθοδοι συχνά κουράζουν και σκορπίζουν τη σκέψη. Αλλά το όνομα του Ιησού εύκολα συγκεντρώνει το παν σε αυτό. Έχει δύναμη ενοποιήσεως καιολοκληρώ­σεως. Η διχασμένη προσωπικότητα, η οποίαθα μπορούσε να πει «λεγεών όνομάμοι, ότι πολλοί έσμεν», θα ανακαλύψει την πληρότητά της στο ιερόΌνομα: «Ευφρανθήτω η καρδία μου του φοβείσθαι το Όνομάσου».

Η επίκληση του Ονόματος του Ιησού δενθα ’πρεπε να κατανοηθεί σαν μία «μυστική οδός»,η οποία θα μπορούσε να μας εξασφαλίσει τις ασκητικές καθάρσεις. Δεν υπάρχει επιτομή της πνευματικής ζωής. Η οδόςτου Ονόματος συνεπάγεται μία σταθερή προσοχή στις ψυχές μας. Η αμαρτίαπρέπει ν’ αποφεύγεται. Υπάρχουν μόνον δύοαπόψειςγι’ αυτό. Μερικοί μπορούν να φυλάσσουν το νου τους, την μνήμη καιτη θέληση, για να λένε το Άγιο Όνομα με μεγαλύτερη περισυλλογή καιαγάπη. Άλλοι θα λένε για να συγκεντρώνουν το νου περισσότερο καινα έχουν θερμότητα στην αγάπη τους. Κατά τη γνώμη μας, η τελευταία άποψη είναι ο καλλίτερος δρόμος. Το Όνομα το ίδιο είναι ένα μέσον καθάρσεως καιτελειοποιήσεως, μία «λυδία λίθος»,ένα φίλτρο, από το οποίο πρέπει να περάσουν οι σκέψεις μας, οι λέξεις καιτα έργα, για να καθαρίσουν από τις ακαθαρσίες τους. Τίποτε από αυτάδεν θα έπρεπε να επιτρέψουμε να περάσει, έως ότου εμείς ταπεράσουμε διά μέσου του Ονόματος -καιτο Όνομα αποκλείει όλα τα αμαρτωλά στοιχεία. Μόνον εκείνο θα γίνει δεκτό, το οποίον είναι εναρμονισμένο με το Όνομα του Ιησού. Θα γεμίσουμε τις καρδιές μας εξολοκλήρου με το Όνομα καιτη σκέψη του Ιησού, κρατώντας αυτόπροσεκτικά σαν ένα πολύτιμο δοχείο καιαμυνόμενοι χάριν αυτού εναντίον όλων των ξένων προσβολών καιπροσμίξεων. Αυτόείναι ένας σοβαρός ασκητισμός.Απαιτεί λησμοσύνη του εγώ, ένα θάνατο του εγώ, καθώς το Άγιον Όνομα αναπτύσσεται στις ψυχές μας. «Εκείνον δειαυξάνειν, εμέ δε ελαττούσθαι».

Πρέπει να σκεφθούμε την επίκληση του Αγίου Ονόματος σε σχέση προς άλλους τόπους προσευχής. Για τη λειτουργική προσευχή και για τιςπροσευχές που έχουν καθοριστεί από κάποιο κανονισμό (χριστιανικής) κοινότητας, δεν θα πούμε τίποτε, εφ’ όσον εδώ ενδιαφερόμαστε για την ατομική και ιδιωτική προσευχή. Δεν υποβιβάζουμε και δεν υποτιμούμε σε τίποτα τη λειτουργική προσευχή και τις προσευχές, τις οποίες κάνει κανείς από πειθαρχία. Ο ομαδικόςχαρακτήρας τους και η αληθινήσταθερότητά τους τις κάνει εξαιρετικά ενισχυτικές. Αλλά ανήκει στους εκπροσώπους και τα μέλη της χριστιανικής κοινότητας να εξακριβώσουν, πότε και κατά πόσον η επίκληση του Ονόματος τουΙησού εναρμονίζεται στη περίπτωσή τους, με τις επίσημες διατυπώσεις. Μπορούν να δημιουργηθούν ζητήματα γύρω από μερικούς άλλους τύπους ατομικήςπροσευχής. Τίθα είχαμε να πούμε για τη «διαλογική προσευχή», κατά την οποία ακούμε το Θεό και μιλούμε σ’ Αυτόν;Τί για την καθαρά νοερά και χωρίς λόγια προσευχή, την «προσευχή της ησυχίας» και την «προσευχή της ενώσεως»; Θα ’πρεπε να εγκαταλείψουμε αυτές για την επίκληση του Αγίου Ονόματος, ή αντιστρόφως; Ή θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε και τις δύο; Η απάντηση πρέπει να αφεθεί στο Θεό, για να τη δώσει σε κάθε προσωπική περίπτωση. Σε μερικές σπάνιες περιπτώσεις, η θεία κλήση στην επίκληση του Ονόματος μπορεί ν’ αποκλείσει όλους τους άλλους τύπους προσευχής. Αλλά νομίζουμε ότι, γενικά μιλώντας, η οδός του Ονόματος είναι ευρεία και ελεύθερη· είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, τελείως κατάλληλη σεστιγμές ακροάσεως του εσωτερικού Λόγου καιαποκρίσεως σ’ Αυτόν, καισε διαλείμματα απολύτου εσωτερικής σιωπής. Επί πλέον, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε ότι οάριστος τύπος προσευχής, την οποία μπορούμε να κάνουμε σε κάθε δεδομένη στιγμή, είναι εκείνος προς τον οποίον οδηγούμαστε από το Άγιο Πνεύμα.

Η συμβουλή και η συνετή καθοδήγηση κάποιου πνευματικού «πρεσβυτέρου», ο οποίοςέχει προσωπική πείρα της οδού του Ονόματος, μπορεί πολύ συχνά να φανεί χρήσιμη στον αρχάριο. Προσωπικώς θα συνιστούσαμε προσφυγή σε κάποιον τέτοιο καθοδηγητή. Δεν είναι, εν πάση περιπτώσει, απαραίτητος. «Όταν δε έλθη εκείνος, το Πνεύμα της αληθείας,οδηγήσει υμάςεις πάσαν την αλήθειαν».

Η επίκληση του Ονόματος του Ιησού ως λατρεία.

«Δοξάσω το όνομά σου εις τον αιώνα» (Ψαλμ. 85,12).

Είδαμε μέχρι τώρα την επίκληση του Ονόματος του Ιησούκατά ένα γενικό τρόπο. Τώρα πρέπει να σκεφθούμε τις διάφορες όψεις αυτής της επικλήσεως. Η πρώτη όψη είναι ηπροσκύνηση και ηλατρεία.

Πολύ συχνά οι προσευχές μας περιορίζονται σε αίτηση, ικεσία και μετάνοια. Καθώςθα δούμε, το όνομα του Ιησού μπορεί να χρησιμοποιηθεί με όλους αυτούςτους τρόπους. Αλλ’ ηπροσευχή, η οποία δενέχει κάποιο ιδιαίτερο αίτημα, η δοξολογία προς τον Θεόν εξαιτίαςτου μεγαλείου Του, ο σεβασμός ο οποίοςαπονέμεται σ’ Αυτόνμε την μεγαλύτερη ευλάβεια και αγάπη , ηεπιφώνηση του Θωμά: «ο Κύριοςμου καιοΘεός μου!», αυτή ηπροσευχή θα έπρεπε να είναι πρώτη.

Η επίκληση του Ονόματος του Ιησού πρέπει να φέρει στη μνήμη μας τον Ιησού. ΤοΌνομα είναι το σύμβολο και οφορέας του Προσώπου του Χριστού. Διαφορετικά, ηεπίκληση του Ονόματος θα ήταν απλή ειδωλολατρία λέξεων. «Το γράμμα αποκτείνει, το δε πνεύμα ζωοποιεί». Η παρουσία του Ιησού είναι το πραγματικό περιεχόμενο καιηουσίατου Αγίου Ονόματος, ΤοΌνομα φανερώνει την παρουσία του Ιησού και φέρνει την πραγμάτωσή της.

Αυτό οδηγεί σεκαθαρή προσκύνηση. Καθώςπροφέρουμε το Όνομα, θα έπρεπε ν’ ανταποκρινόμαστε στην παρουσία του Κυρίου μας. «Πε­σόντες προσεκύνησαν αιτώ». Το να προφέρουμε με περίσκεψη το Όνομα του Ιησού σημαίνει να γνωρίζουμε, Ότι ο Κύριοςμας είναι το παν και εμείς τίποτε. Με αυτήτη γνώση πρέπει να προσκυνούμε και να λατρεύουμε. «Διό και ο Θεός αυτόν υπερύψωσεκαι εχαρίσατο αιτώ Όνομα το υπέρ παν Όνομα, ίνα εν τωονόματι του Ιησού παν γόνυ κάμψη».

Το Άγιον Όνομα του Ιησού ως μυστήριο της σωτηρίας.

«Ο Θεός εν τω ονόματί σου σώσον με» (Ψαλμ. 53,1)

Το Όνομα του Ιησού μας φέρνει κάτι περισσότερο από την παρουσία Του. Ο Ιησούς είναι παρών στο όνομά Του ως Σωτήρας, γιατί η λέξη «Ιησούς»σημαίνει ακριβώςαυτό:Σωτήρας ή σωτηρία. «Ουκ έστιν εν άλλω ουδενί η σωτηρία· ουδέ γαρ όνομα έστιν έτερον υπό τον ουρανόν το δεδομένον τοιςανθρώποις εν ωδει σωθήναι ημάς». Ο Ιησούς άρχισε την επίγεια αποστολή Του «θεραπεύων και συγχωρών», δηλαδή σώζοντας τους ανθρώπους. Κατά τον ίδιο τρόπο η αρχή της οδού του Ονόματος είναι η γνώση του Κυρίου μας ως προσωπικού Σωτήρα. Η επίκληση του Ονόματος μας απαλλάσσει από κάθε ανάγκη.

Το Όνομα του Ιησού δεν μας βοηθά μόνον να επιτύχουμε την εκπλήρωση των αναγκών μας,(«Όσα αν αιτήσητε τον Πατέρα εν τω ονόματιμου, δώσει υμίν έως άρτι ουκ ητήσατε ουδένεν τω ονό­ματιμου· αιτείτε καιλήψεσθε»), αλλά θεραπεύει ήδη τις ανάγκες μας. Όταν έχουμε ανάγκη της βοήθειας του Κυρίου μας, θα πρέπει να προφέρουμε το όνομά Τουμε πίστη και ελπίδα,πιστεύοντας ότι ήδη παίρνουμε εκείνο, το οποίο ζητούμε. Ο Ιησούς είναι ο ίδιος η υπέρτατη ικανοποίηση των αναγκών όλων των ανθρώπων. Και ισχύειαυτό για τον Ιησού τώρα, καθώς προσευχόμαστε, Ας μη βλέπουμε την προσευχή μας σε σχέση με τη μελλοντική εκπλήρωση, αλλά σε σχέση με την εκπλήρωση στον Ιησού τώρα. Ο Ιησούς είναι κάτι περισσότερο από τον δοτήρα εκείνων, που εμείς και οι άλλοι έχουμε ανάγκη. Είναι επίσης το δώρο. Είναι και τα δύο, δωρητής και δώρο, που περιέχει μέσα του όλα τα αγαθά. Εάν πεινώ, είναι η τροφή μου. Εάν κρυώνω, αυτόςείναι η θερμότητά μου. Εάν είμαι ασθενής, είναι η υγεία μου. Εάν διώκομαι, είναι η απελευθέρωσή μου. Εάν είμαι ακάθαρτος, αυτός γίνεται η καθαρότητά μου. «Ως εγενήθη ημίν… δικαιοσύνη τε και αγιασμός και απολύτρωσις». Αυτόείναι εντελώς άλλο πράγμα, από το εάν απλώς μας είχε δώσει αυτά τα αγαθά. Τώρα λοιπόν μπορούμε να βρούμε στοόνομά Του όλο αυτό που είναι. Γι’ αυτό , το Όνομα του Ιησού, καθώς μας συνδέει με τον Ιησού τον ίδιο, είναι ήδη ένα μυστήριο της σωτηρίας.

Το Όνομα του Ιησού φέρνει νίκη και ειρήνη, όταν πειραζόμαστε. Μία καρδία, η οποία γέμισε ήδη με το Όνομα και την παρουσία του Κυρίου μας, δεν θα έπρεπε να αφεθεί σε οποιαδήποτε αμαρτωλή φαντασία ή σκέψη. Αλλ’ είμαστε ασθενείς και συχνά η άμυνά μας καταρρέει, και τότε ο πειρασμός εγείρεται μέσα μας σαν αγριεμένα κύματα. Στην περίπτωση αυτή μη βλέπετε τον πειρασμόν, μη συζητάτε με την επιθυμία σας, μη σκέπτεσθε την τρικυμία, μηκοιτάζετε τον εαυτόν σας. Κοιτάξτε προς τον Κύριο, παραμείνατε σ’ Αυτόν,καλέστε τοΆγιον Όνομά Του. Όταν ο Πέτροςπερπατούσε πάνω στα κύματα για να φθάσει τον Ιησού, είδε την τρικυμία, «εφοβήθη» και άρχισε να καταποντίζεται. Εάν, αντί να κοιτάζουμε τα κύματα και ν’ ακούμε τον άνεμο, περιπατούμε στα κύματα με αφοσιωμένη καρδιά στον Ιησού, εκείνος θ’ απλώσει το χέρι του και θα μας συγκρατήσει. Το Όνομα τότε θ’ αποβεί πολύ ωφέλιμο, καθώς αυτό είναι μία ορισμένη, συγκεκριμένη και δυναμική μορφή, ικανήν’ αντισταθεί στο δυνατό πειρασμό. Όταν έχετεπειρασμό νακαλείτε το Άγιον Όνομα με επιμονή, αλλά ήσυχα και ήρεμα. Μη κραυγάζετε επικαλούμενοι, μη το προφέρετε με ανησυχία και πάθος. Αφήστετο να διείσδυσει στη ψυχή λίγο-λίγο, έωςότου όλες οι σκέψεις και τα αισθήματασυγκεντρωθούν γύρω από αυτόκαι ενωθούν με αυτό. Αφήστε το να ασκήσει τη δύναμή του, της πολώσεως. Είναι το Όνομα του Ηγεμόνα της ειρήνης– πρέπει να το επικαλούμαστε με ειρήνη,και τότε θα μας φέρει ειρήνη, ή καλλίτερα ακόμη,θα είναι (καθώς Εκείνος του οποίουείναι σύμβολο) η ειρήνη μας.

ΤοΌνομα του Ιησού φέρνει συγχώρηση και καταλλαγή. Όταν έχουμε αμαρτήσει μελύπη (και πολύ περισσότερο όταν έχουμε αμαρτήσειφανερά), μπορούμε εντός δευτερολέπτου να προσφύγουμε στό Άγιον Όνομα μεμετάνοια και αγάπη και να το προφέρουμε με όλη την καρδιά μας, καιτο Όνομα, που έτσι χρησιμοποιείται (και με το οποίο έχουμε φθάσει το πρόσωπο του Χριστού), θα είναι ήδη μία απόδειξη συγγνώμης. Μετά την αμαρτία ας μη απογοητευόμαστε, αςμη καθυστερούμε και ας μη βραδυπορούμε. Αςμη διστάσουμε ν’ αρχίσουμε εκνέου την επίκληση του Ονόματος, παρά την αναξιότητά μας. Μία νέα ημέρα αρχίζει, και ο Ιησούς στέκει στην ακτή. «Σίμων ουν Πέτρος ακούσας ότι ο Κύριος έστιν… έβαλεν εαυτόν εις την θάλασσαν». Κάμετε όπως ο Σίμων. Λέτε «Ιησού», σαν να αρχίζει η ζωή από την αρχή. Οι αμαρτωλοί θα ξαναβρούμε τον Κύριό μας στην επίκληση του ονόματος Του. Έρχεται σεμας σ’ αυτή τη στιγμή καιόπως είμαστε. Αρχίζει από εκεί που μας είχε αφήσει, ή μάλλον από εκεί που εμείς τον αφήσαμε. Όταν εμφανίσθηκε στους Μαθητές, μετά την Ανάσταση, ήλθε σ’ αυτούς καθώς ήσαν -δυστυχείς και κρυμμένοι καιένοχοι- και χωρίς να τους κατηγορεί για την προηγούμενη αποστασία τους, απλά ξαναήρθε στη καθημερινή τους ζωή. «… Είπεν αυτοίς· έχετε τι βρώσιμον ενθάδε; οι δε επέδωκαν αυτώ ιχθύος οπτού μέρος και από μελισσίου κηρίου». Κατά τον ίδιο τρόπο, όταν λέμε «Ιησού», πάλι, μετά από μία αμαρτία ή μία περίοδο αποξενώσεως, ο Ιησούς δεν ζητεί από μας μακρές απολογίες για το παρελθόν, αλλά θέλει ν’ αναμίξουμε, όπως και προηγουμένως, το Πρόσωπο και το Όνομα Του με τις λεπτομέρειες και την ρουτίνα της ζωής μας -μετά του «ιχθύος οπτού μέρος και του μελισσίου κηρίου»- και να τα βυθίσουμε στο κέντρο της υπάρξεώς μας.

Μ’ αυτό τον τρόπο το Άγιο Όνομα μπορεί να φέρει την καταλλαγή μετά τις πραγματικές αμαρτίες μας. Αλλά μπορεί να μας δώσει μία γενικότερη και θεμελιωδέστερη πείρα της θείας συγγνώμης. Μπορούμε να προφέρουμε το όνομα του Ιησού και να θέσουμε μέσα του ολόκληρη την πραγματικότητα του σταυρού, ολόκληρο το μυστήριο της συνδιαλλαγής με το Θεό. Εάν συνδέσουμε το όνομα με πίστη προς τον Ιησού, σαν εξιλέωση για τις αμαρτίες όλων των ανθρώπων, θα βρούμε στο Άγιο Όνομα το σημείο της απολυτρώσεως να εκτείνεται σε όλους τους χρόνους και σ’ ολόκληρο το σύμπαν. Με το όνομα αυτό βρίσκουμε «το αρνίον το εσφαγμένον από καταβολής κόσμου», «τον αμνόν του Θεού τον αίροντα την αμαρτίαν του κόσμου».

Αυτό δεναχρηστεύει, ούτε συντελεί στο να μειωθούν τα μέσα της εξομολογήσεως και συγχωρήσεως των αμαρτιών, τα οποία μας προσφέρει η Εκκλησία. Ενδιαφερόμαστε εδώ μόνο για τη μυστική ζωή της ψυχής. Ό,τι έχουμε υπόψη είναι, ότι η εσωτερική άφεση, την οποίαη μετάνοια παρήγαγε διά της αγάπης,ήδη επιτυγχάνει την άφεση, την οποίανο τελώνης έλαβε μετά την προσευχή του στο Ναό και για τον οποίον το Ευαγγέλιο λέει· «Κατέβη ούτος δεδικαιωμένος ειςτον οίκον αυτού».