Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Ορθόδοξη Θεολογία και Επιστήμη

Ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο χωρίς την συνεργασία του ανθρώπου. Έκτοτε όμως δεν κάνει τίποτε για τον άνθρωπο χωρίς την συνεργασία του. Άλλωστε η δημιουργικότητα αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» Θεού κατασκευής του. Η επιστημονική δημιουργία, αν και δεν είναι δημιουργία εκ του μηδενός, συνδέεται με το δημιουργικό έργο του Θεού. Σύμφωνα μάλιστα με τις νεώτερες επιστημονικές θεωρίες (Θερμοδυναμική, Κβαντική φυσική, Θεωρία του χάους) το «είναι» δεν προηγείται του «γίγνεσθαι», αλλά συνιστά ένα διαρκές και μη αναστρέψιμο «γίγνεσθαι», το οποίο συνδέεται άμεσα με την ανθρώπινη παρουσία, αλλά και είναι διαρκώς ανοικτό προς το μέλλον. Έτσι ο άνθρωπος καλείται να συμμετέχει δημιουργικά στην δημιουργία προκαλώντας με τις ενέργειες και τις παρεμβάσεις του νέες καταστάσεις στο «γίγνεσθαι». Όλα, όσα γνωρίζει η μπορεί να γνωρίσει με την επιστήμη ο άνθρωπος μέσα στο σύμπαν, είναι έργα του Θεού. Ολόκληρη η δημιουργία προβάλλει ως μία συμπυκνωμένη ενέργεια και πληροφορία. Αυτό σημαίνει ότι περικλείει θεϊκά μηνύματα. Όταν λοιπόν ο άνθρωπος ερευνά με την επιστήμη του την δημιουργία, προσεγγίζει τα μηνύματα αυτά, τους «λόγους» των όντων της και προσκαλείται με τον τρόπο αυτόν σε διάλογο με τον Δημιουργό. Παρακινείται δηλαδή να διακρίνει την σοφία του και να δεχθεί τους λόγους του, που διευκρινίζονται με τις εντολές του. Οι μερικότεροι «λόγοι των όντων» ανάγονται και συνοψίζονται στον ενυπόστατο Θεό Λόγο, που αποτελεί την αρχή και το τέλος όλων των δημιουργημάτων· «τα πάντα δι’ αυτού και εις αυτόν έκτισται». Και οι μερικότερες θεικές εντολές, που παρέχονται με την Βίβλο και την Εκκλησία, εκ-φράζουν το θέλημα του Θεού Λόγου και συνοψίζονται στην εντολή της αγάπης με την διπλή κατεύθυνσή της, την οριζόντια και την κατακόρυφη· αγάπη προς τον Θεό και αγάπη προς τον πλησίον. Έτσι οι άνθρωποι προετοιμάζονται για την σύναψη αδελφικών σχέσεων σε μια θεανθρώπινη κοινωνία. Μέσα στην προοπτική αυτήν και κάθε επιστήμονας καλείται να τηρεί τις εντολές του Θεό και να ασκεί ευσυνείδητα το επιστημονικό έργο του, χωρίς να αντιστρατεύεται στους «λόγους» του Δημιουργού. Όταν δεν γίνεται αυτό, δημιουργούνται ηθικές εκτροπές και προκαλούνται παρενέργειες στην δημιουργία. Ηθικές εκτροπές δεν είναι μόνο οι παραβάσεις εντολών που αναφέρονται στην προσωπική και την κοινωνική ζωή των ανθρώπων, αλλά και εκείνες που παραβιάζουν τους «λόγους» της υλικής κτίσεως. Οι τελευταίες μάλιστα μπορούν να χαρακτηριστούν ως βαρύτερες, γιατί είναι συνήθως μονιμότερες και μη αναστρέψιμες. Η αλήθεια αυτή έγινε δραματικά αισθητή με την οικολογική κρίση. Με την επιστήμη και την θρησκεία προσεγγίζει ο άνθρωπος φυσικές και μεταφυσικές αλήθειες, που είναι χρήσιμες για την ζωή του και την προκοπή του κατά το πρότυπο του Δημιουργού του. Ο Θεός, γράφει η Παλαιά Διαθήκη, «έδωκεν ανθρώποις επιστήμην ενδοξάζεσθαι εν τοις θαυμασίοις αυτού» . Και ο Απόστολος Παύλος λέει για τους «έξω σοφούς» ότι «γνόντες τον Θεόν ουχ ως Θεόν εδόξασαν»· έφθα-σαν δηλαδή στην έννοια του Θεού, αλλά όχι στην πρέπουσα έννοιά του, στην έννοια του ακτίστου . Οι αλήθειες της ανθρώπινης σοφίας και επιστήμης είναι πάντοτε περιορισμένες και σχετικές· βρίσκονται στο επίπεδο του κτιστού και αδυνατούν να προσφέρουν στον άνθρωπο την αυθεντική και απόλυτη αλήθεια που εξάγει τον άνθρωπο από την σχετικότητα και τον ελευθερώνει από την φθορά και τον θάνατο. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τις επιστημονικές αλλά και για τις θρησκευτικές αλήθειες που συλλαμβάνει ο περιορισμένος και κτιστός ανθρώπινος νούς.